کتاب طهران جلد اول در برگیرنده عکس هایی است از تهران قدیم و نگاهی تطبیقی دارد به تهران قدیم و امروز (1320 تا 1390 شمسی). این کتاب توسط سازمان زیباسازی شهر تهران و زیر نظر سیدمحمد جواد شوشتری و به کوشش مجتبی آقایی سربرزه در سال 1392 منتشر شده است.

کتاب با مطلبی تحت عنوان تهران از روستایی کوچک تا کلان شهری جهانی به قلم محمدباقر قالی باف آغاز می شود:

“تهران از روستایی کوچک تا کلان شهری جهانی تهران در گذر از تاریخ دویست ساله ی معاصرش شاهد رویدادهایی بزرگ و دورانساز بوده است . نشیب و فرازهایی که تصاویر بخشی از آنها را در سینه محفوظ داشته است.
برای کسانی که از پی هم می آیند و روزها و سالهای بعد متولد می شوند و در دامن این شهر رشد می کنند، مجموعه ی پیش رو مجالی است تا به گنجینه ی تصویری خاطرات شهر خود سری بزنند و تغییر مدام آن را از نظر بگذرانند.
ضرورت آشنایی شهروندان و نسل کنونی با چهره ی نوشونده ی شهرشان، غربت زدایی را از چهره ی غبار گرفته ی گذشته اجتناب ناپذیر کرده و می کند…
…در چهرهی تاریخی این شهر که چهره ای منحصر به خویش است، عناصر هویت بخش تهران در ذهن ما و در تمامی بناهای تازه و جدید تکثیر و بازتولید می شود. چشم دوختن به تصاویر تاریخی نه چندان دور، آمیزه ای از آشنایی و غربت را در ذهن ما می نشاند. هویتی غریب اما آشنا، از پس این تصاویر رخ می نمایاند. عکس های : کنجکاوی کودکانه ای در ما بر می انگیزد که به انسانی بالیده در دامن دیروز می نگرد. او را می شناسد، اما فاصله ی خود را با آن نیز نمی تواند کتمان کند. و این رازی است نهفته در هر غربت زدایی تاریخی، رازی مملو از فاصله، اما متصل به گذشته.
تهران امروز حتماً با تمامی لحظاتی که در عکس هایش تصویر شده متفاوت، اما پیوسته است. جذابیت مرور این لحظات را هم باید در این تفاوتها و تعلقات جست وجو کرد.
مجموعه ی حاضر گستره ای از خاطرات، تداعی ها، حقایق و اسناد را نیز در هم تنیده است…”

در ادامه مطالبی را با این عناوین ملاحظه خواهیم کرد:
تهران شهر اندیشه و هنر از سیدمحمدجواد شوشتری، عکس حافظه ماندگار شهر از مجتبی آقایی سربرزه، نگاهی به تهران در گذر زمان از بهمن بزرگی نژاد رودسری، شهرداران تهران در یکصد سال اخیر، شهرهای دوست و خواهرخوانده، نقشه دارالخلافه تهران، محدوده تهران در عهد صفوی و قاجار، محدوده تهران از آغاز تا کنون.
در بخش هایی از متنی که مجتبی آقایی با عنوان عکس حافظه ماندگار شهر قلم زده است پیرامون عکس ها و محتوای کتاب آورده است:

“…تعداد و تنوع خیره کننده ی این آثار از سویی نشانگر پیشینه و قدمت عکاسی در ایران است و از دیگر سو عکس هایی ناب و غیر تقلیدی هستند. هنرشناسان برای عکس های آن دوران ارزشهای منحصربه فرد قائلند، در مواجهه ی مستقیم با موضوع ها تهیه شده اند و متأثر از آثار سایر هنرها، مانند نقاشی یا هنری عکس های اروپائیان، نبوده اند.
شهرداری تهران با فراهم ساختن بستر تولید و انتشار کتاب حاضر، فرصتی ارزشمند را برای تماشای عکس های تهران قدیم به وجود آورده است که می توان ضمن بازخوانی حافظه ی تصویری شهر، در گذاری تاریخی از پشت دوربین عکاسان به کلان شهر تهران نگاهی افکند .
علاوه بر روایت تاریخ و هنر، این آثار معرف بخشی از جلوه های تهران دیروز و امروز است. آثار هنرمندان نام آشنای عکاسی این مرز و ہوم که برای این کتاب از میان هزاران اثر گردآوری و برگزیده شده اند . آثار منتخب بر مبنای گروه بندی موضوعی و سیر تاریخی از تهران قدیم و تهران امروز و در مجموعه ای دو جلدی و یک مجموعه ی چندرسانه ای ( مولتی مدیا ) تنظیم شده است تا مجموعه ای کامل و امروزی باشد که برشی تاریخی از تهران امروز را در بر گیرد و یادگاری را برای تهران فردا رقم بزند.”

و در نهایت به نمایش عکس ها خواهیم نشست که در بخش های ذیل دسته بندی شده اند:

• دروازه ها و سردرها
• نمای عمومی شهر
• بقاع و اماکن مذهبی
• ابنیه و عمارت ها
• میدان ها
• خیابان ها
• مردم و جامعه
• دیروز و امروز

عکس های کتاب اغلب از آلبوم خانه کاخ گلستان، آرشیو موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، آرشیو مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، آرشیو عکسخانه شهر، آرشیو  سازمان زیباسازی شهر تهران، آرشیو ناصرالدین حسن زاده تهیه شده و یا از نگاه عکاسانی چون: محمود پاکزاد، مجتبی آقایی سربرزه، ابراهیم صافی، افشین بختیار، امیر رستمی، امیر یگانه، اصغر بیچاره در کتاب به نمایش درآمده است.

این کتاب نفیس در قطع رحلی با جلد سخت و کاور گلاسه در 250 صفحه در سه زبان فارسی، انگلیسی و عربی منتشر شده است.