تاریخ عکاسی و عکاسان پیشگام در ایران/ یحیی ذکاء/ 1376

تاریخ عکاسی و عکاسان پیشگام در ایران نوشته  یحیی ذکاء محقق و باستان شناس ایرانی است که در سال 1376 توسط انتشارات علمی فرهنگی به چاپ رسیده است.

شاید زیباترین قسمت کتاب تاریخ عکاسی و عکاسان پیشگام در ایران، ابتدای آن باشد که آمده است:

او فروغ خورشید را بر آن داشت تا پیشامدهای گذران زندگی را بدانسان که رخ داده اند جاویدان سازد.
سنگ نبشته بر گور لویی مانده داگر، 1851

در ابتدای کتاب ناشر پیرامون محتوای آن آورده است:

“بعد از کتاب فن و هنر عکاسی که از جنبه‌های فنی و تکنیکی به این هنر ظریف و جذاب می پردازد اکنون نوبت به کتاب حاضر رسیده است که تاریخ ورود عکاسی را به کشور ما همراه باشرح تلاش‌ها و کوشش‌های نخستین عکاسان ایران و نمونه‌هایی از کار آنها به خوانندگان علاقه‌مند عرضه میدارد.
…عکس هایی که در این کتاب چاپ شده کاملاً موید این سخن جامعه شناسان و مردم شناسان است که عکس و تصویر از بهترین و موثرترین چیزهایی است که آداب و خصوصیات فردی و خانوادگی و اجتماعی و عواملی چون لباس و معماری، اقوام و ملل را در مراحل مختلف تاریخ آن‌ها نمایش می دهد.
با خواندن و ملاحظه این کتاب، دوران گذشته از حیات جامعه ایران برای ما زنده می شود. به دورانی باز می گردیم که چه بسا برای گروهی از ما هنوز به پایان نرسیده باشد و امکان می‌یابیم که با چگونگی و شیوه زندگی پدران خود آشنا شویم‎…”

همچنین یحیی ذکاء در پیشگفتار کتاب خود می گوید:

“…این کتاب نخستین اثر مستقل و مشروح در تاریخ عکاسی ایران است و تا اندازه ای تحولات تاریخی و هنری عکاسی را در یکصد و پنجاه سال اخیر در ایران می‌نمایاند.
لیک نویسنده خود معترف است که این اثر نمی تواند یک کار تحقیقی کافی و وافی به شمار آید و بر پژوهندگان جوان ایران است که در آینده، دنباله کار را بگیرند و با بررسی های دقیق تر و فنی تر، در آثار و احوال عکاسان پیشین، سهم هر یک را در پیشبرد این رشته از هنر و فن ارزیابی کنند و کتاب ها بپردازند.
نویسنده بر آن است که گاهی یک عکس یا تصویر خوب و روشن بیش از دهها برگ نوشته می تواند به آسانی گویای حادثه‌ای باشد و گوشه های تاریک زندگانی آدمیان را باز نماید.
از سوی دیگر امروزه عکاسی از مراحل تفننی و نمایشی و تفریحی گذشته؛ وارد مراحل بسیار دقیق و ظریف علمی و فنی گردیده و در همه زمینه‌ها به پیشرفت‌های شگرف دست یافته است و هم اکنون در همه شئون به ویژه پژوهش‌های پزشکی و فضایی و محیط شناسی و جغرافیایی و نفوذ فوق‌العاده یافته و نتیجه‌های نیکو و شگفت آور به بار آورده است‎….”

کتاب تاریخ عکاسی و عکاسان پیشگام در ایران در سه  بخش کلی  : عکاسی در تهران، عکاسی در شهرستان ها و فرهنگ و ادبیات عکاسی در ایران گردآمده است.
در بخش عکاسی در شهرستان ها به تاریخ عکاسی در شهرهایی چون تبریز، اصفهان، شیراز، قزوین، رشت، یزد، خوی و بسیاری دیگر پرداخته شده.
همچنین اطلاعات کاملی از تصاویر پیوست و تصاویر آلبوم در فهرست کتاب مشاهده می شود.
در انتهای کتاب هم فهرست نام جای ها و کسان به صورت کامل و جامع درج شده است.

لازم به توضیح است این کتاب دارای جلد سخت و در دو طرح منتشر شده که یکی دارای کاور و دیگری بدون کاور است و تصویر آن را در آلبوم تصاویر کتاب می توانید مشاهده نمایید.

ذکر این نکته نیز ضروری است که این کتاب یکی از منابع اصلی آزمون کارشناسی ارشد عکاسی به حساب می آید.