زنی پشت دوربین عکاسی (جلد 2) /زندگی نامه عزت الملوک فرمانفرمائیان(پیرنیا) /1398

کتاب زنی پشت دوربین عکاسی جلد دوم از یک مجموعه دو جلدی است که منتخبی از عکس های عزت الملوک فرمانفرمائیان (پیرنیا) است  و توسط منصوره اتحادیه، فیروز فیروز و محمدرضا طهماسب پور تالیف و تدوین شده است.
این مجموعه کتاب دوجلدی در سال 1398 توسط نشر تاریخ ایران منتشر گردید.

در بخشی از مقدمه کتاب پیرامون محتوای کتاب چنین آمده است:
“… عکس در شرایط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی توسط فرد با موقعیت، ارزش‌ها، اطلاعات و فرهنگ خاص تولید می‌گردد. تفسیر و برداشت بیننده هم شخصی است و هم تحت تأثیر عوامل اجتماعی و فرهنگی قرار می‌‌گیرد. از این‌رو می‌توان عکس را از ابعاد گوناگون دید و تفسیر کرد.

عکس‌های این کتاب توسط عزت‌الملوک فرمانفرمائیان که همه او را عزی خانم خطاب می‌کردند، گرفته شده‌اند. عکس‌ها هنری و حرفه‌ای نیستند، بلکه شخصی و خصوصی‌اند. این نوع عکس مردمی یا عام نامیده شده و در غرب دربارۀ اهمیت و جایگاه آن به تفصیل بحث شده است. در طول عمر عزی خانم و عده‌ای از اقوام و دوستان به ایران‌گردی می‌پرداختند و عزی خانم همیشه عکس می‌گرفت. منتخبی از عکس‌های این مسافرت‌ها که از 1330 آغاز شده، در این کتاب عرضه شده است؛ چراکه دربردارنده اطلاعات جالب توجهی هستند.

اگر پرسیده شود که عزی خانم چه چیزهایی را به نمایش گذاشته، یا چه ارزش‌هایی را نشان داده، آیا داستانی را بازگو می‌کند، آیا نکتۀ خاصی توجهش را جلب کرده، آیا اگر ما در آن لحظه در آن محل حضور داشتیم همان احساس را می‌کردیم، چه موضوعی برای او اهمیت داشته؛ انسانی، حیوانی، منظره‌ای یا هر چه بوده اکنون دانسته نمی‌شود، بلکه با خاطرات و احساسات کنونی تفسیر می‌شود؛ از این‌رو عکس زمان ندارد.

در یکی از تصاویر طاق کسری، ساختمان معظم ساسانی نزدیک بغداد، وجود یک اتومبیل، چند الاغ‌سوار و یک سگ ولگرد عظمت بنا را چندبرابر کرده و به آن مکان جاذبۀ خاصی بخشیده است. در عکس دیگر از دروازۀ آن بنا بیابان خشک و بی‌آب و علف دیده می‌شود. دو نفر در آن دروازه ایستاده‌اند که احساس خلع را می‌آفزایند. بیننده به این فکر می‌افتد که این بنای باابهت در این بیابان بیانگر چیست؟

چند عکس از رمن گیرشمن تیم باستان‌شناسان فرانسوی و عده‌ای بیننده، فرانسویان در حال توضیح دادن کشفیات خود می‌باشند از معبد ایلامی چغازنبیل تازه کشف شده. در یکی از عکس‌ها جدیت و شوق گریشمن محسوس است ولی حضار به او گوش نمی‌دهند و دوربین را نگاه می‌کنند.

عزی خانم چند بار به خوزستان سفر کرده و چون با خوانین بختیاری دوست و قوم و خویش بود، عکس‌های زیادی از سفر در بختیاری و خوزستان انداخته، حفاری فرانسویان را در شوش و چغازنبیل شاهد بوده، همراه کوچ بختیاری رفته یا از سردر، نماد تکنولوژی مدرن که دشت خوزستان را آب‌رسانی کرد، به کشور برق رساند، عکس گرفته است.

شاید جالب‌ترین عکس‌ها در این مجموعه، عکس‌های عشایر و روستائیان است در کش و قوس زندگی، بیابان‌های خشک و بی‌انتها، کوه‌های مرتفع و خالی از حیات، زندگی سخت و مشقت‌بار و تنگدستی افراد.

بخشی از عکس‌های مجموعۀ عزی خانم را مجموعۀ عکس‌هایی شکل می‌دهند که در سفرهای خارجی گرفته شده‌اند. از میان همۀ عکس‌های این بخش، فقط چند عکس از سفر مصر و عراق به دلیل مشابهت مضمونی در این کتاب آورده شده است. دیدن چهرۀ شهر کربلا و بنای باشکوه طاق کسری در مدائن یادگار پادشاهی ساسانی در آن دیرا، پیوندهای عمیق فرهنگی برخاسته از مذهب و تاریخ را میان دو کشور ایران و عراق آشکارا نمایان می‌کند.

انتشار این عکس‌ها گامی است در شناخت دورانی از تاریخ عکاسی ایران که تاکنون جز در موارد اندک، از میان مجموعه آلبوم‌های شخصی روی نداده است. عکس‌های این مجموعه و مجموعه‌های همانند آن، افزون بر گسترش شناخت بیشتر دربارۀ تاریخ عکاسی دوران معاصر ایران، مورد استفادۀ پژوهشگران زمینه‌های گوناگون مانند باستان شناسی، معماری، شهرسازی، مردم‌شناسی، آثار تاریخی، حمل و نقل، سینما، پوشاک و ده‌ها زمینۀ دیگر پژوهشی خواهد بود.

در فهرست کتاب زنی پشت دوربین عکاسی 2 عناوین با عناوین زیر مواجه هستیم:

مقدمه/ منصوره اتحادیه (نظام‌مافی)
همراه با عزی خانم/ موژان خامنه (پیرنیا)
خانه عزت الملوک فرمانفرمائیان (پیرنیا)/ فیروز فیروز
زنی با دوربین عکاسی/ محمدرضا طهماسب‌پور
روایتی از تصاویر/ منصوره اتحادیه (نظام‌مافی)
منتخبی از عکس‌های عزت‌الملوک فرمانفرمائیان (پیرنیا)
فهرست اعلام